Potadan akarak havşaya giren metalin kolon içinde aşağı düşmesi esnasında hız kazanması, mala yüzeyinde yön değiştirerek yatay istikamete dönmesi, curufluk içinde ilerlemesi, memelerden kalıp boşluğuna ulaşması esnasında her geçtiği kesitte kesitte farklı davranışlar göstermesi, dökülecek parçanın sağlam veya sakat çıkmasına neden olmaktadır. Metalin kalıbı türbülanslı dolrudması yerine laminer doldurmasının sağlanması ise, genel döküm kurallarının iyi bilinmesi ve her kuralın doğru uygulanması ile mümkündür.
Döküm zamanı, kalıbın sıvı metalle kaç saniyede doldurulacağını belirler. Bu değerin yolluk sistemi ölçülerinin hesaplanması esnasında bilinmesi gerekir.
Kum döküm yöntemiyle bir parçanın üretilebilmesi için
- Döküm Takımlarının(Model,Maça sandığı, maça yerleştirme aparatı) tasarlanması
- Yapılan tasarıma göre , modelin ve maça sandığının yapılması
- Yolluk sisteminin tasarlanması ve ölçülerinin hesaplanması
- Modelin ve yolluk sistemin plakaya bağlanması
- Kum malzeme kullanarak kalıbın yapılması gibi ön hazırlıklar gerekir.
Parçanın yolluk sistemine ait ölçülerin hesaplanabilmesi için ;
Kalıbın dolum zamanı, Metal Debisi, Metal Akış Hızı gibi parametlerin bilinmesi gerekir.
Toplam meme kesiti veya kısma bölgesi kesitinin belirlenmesi, hesapla bulunacak ilk işlemdir. Memeler metalin kalıba giriş kanalını, kısma bölgesi ise metalin havşadan sonra yolluk sistemine girdiği en dar kesiti ifade eder.
Gerek meme gerekse kısma bölgesi kesiti, olması gerekenden küçük alınırsa, kalıba akan metal debisi azalar. Yani kalıba 1 sn de daha az sıvı metal girer, Böylelikle kalıp daha uzun sürede dolar. Kalıbın uzun veya kısa olması farklı döküm hatalarına neden olur.
Dökümcülükte sağlam parça dökmek için, dolum zamanı ve debi kadar potacının rolü de çoktur. Potacının döküm havşasını sürekli dolu tutması, kalıbı ve kalıpları mümkün mertebe homojen doldurması beklenir.
Döküm Süresinin Uzun tutulması durumunda;
- Kalıp içinde nem yoğunlaşması olur.
- Kalıp duvarları ve üst yüzeyleri aşırı derece ısınır ve bu bölgelerde bölgesel çöküntüler oluşur.
- Geniş yüzeyli veya kütleli işlerin üst yüzlerinde, çöküntü ve yırtılmalar oluşur. İnce kesitli parçalarda ise kalıp dolmadan katılaşma başlar sıvı metal ile katılaşma olan bölge birleşemeyeceği için katmer oluşur.
Döküm Süresinin Kısa Tutulması Durumunda;
- Metalin debisi yüksek olacağı için kalıp açması olur.
- Kalıpta yeterli şiş delikleri açılmazsa veya delikler küçük ise kalıplar patlar.
- Parça yüzeyinde aşırı kum yapışması ve kum emmesi görülür.
- Parça üst yüzeylerinde gaz kabarcıkları olur.
- İç çekinti, porozite, kum erozyonu, kalıp çatlaması, damarlaşma ve maça erozyonu hatası görülür.
